Türkiye'nin Anayasa İmtihanı / Murat Sevinç

Cumhurbaşkanlığı – Başkanlık Tartışması

İÇİNDEKİLER

Giriş

2017 yılı Türkiye’de anayasal sistemin dönüşümü açısından son derece kritik bir yıl olacak belli ki. 10 Aralık 2016 günü, TBMM’ye 316 milletvekilinin imzasıyla Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi başlığıyla bir anayasa değişikliği önerisi sunuldu.¹ Anayasa Komisyonu’nda birkaç maddesi değiştirilen ancak özü itibariyle aynı kalan metin, uzun süredir gündemde olan bir sistem değişikliğinin ya da anayasa tarihi içinden bakarsak eğer, Türkiye sağının muhtelif renklerinin uzun vadeli ‘hayalinin’ dile gelmiş hali.

12 Mart Muhtırası ardından MNP (Milli Nizam Partisi) Genel Başkanı Necmettin Erbakan tarafından gündeme getirilen ve 1980’lerin ortasından itibaren ANAP (Anavatan Partisi) ve DYP’nin (Doğruyol Partisi) liderleri, ayrıca sekizinci ve dokuzuncu cumhurbaşkanları olan Turgut Özal ile Süleyman Demirel’in de desteklediği bir sistem olan ‘başkanlık’, bu kez farklı ve umulmayan biçimiyle 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile AKP’nin (Adalet ve Kalkınma Partisi) önayak olmasıyla gündemde. Önceki başkanlık tartışma ve önerileri, çalışmanın sonunda Değerlendirme başlığı altında aktarılmaya çalışılacak.

Okuyacağınız kitap, güncel tartışma ya da Türkiye’de alışık olunduğu haliyle ‘güncel kavga’nın kısmen siyasal, büyük ölçüde tarihsel ve anayasal boyutuna dair bilgi vermek amacıyla yazıldı.² Her konu ait olduğu alanın terminolojisi ile ama diğer alanlarla bağı ve bağları yok sayılmadan ele alınabilirse anlamlı bir tartışmaya yol verebilir. Burada gerekçelerine girme şansı ve gereği olmasa da Türkiye’de son yıllarda giderek belirginleşen toplumsal ve siyasal ayrışmanın artık ‘gerçek ve anlamlı bir tartışmaya’ izin vermediğini söylemek gerek. Olup biten her neyse, karşılıklı her bağırış çağırış içinde, asıl gündeme gelmesi gereken her neyse tümüyle duymazdan, bilmezden gelinerek ele alınıyor ve aklı başında bir şeyler dile getirmek isteyenlerin sesi duyulmaz halde.

Bu çalışmanın amacı, gürültüden duyulmayan seslerden biri daha olmak. Başkaca bir beklentiyle değil, olsa olsa ‘düşünmek’ adı verilebilecek, bir yanıyla eylem bir yanıyla haslet olan ‘fiilin’, hâlâ gerekli olduğuna duyulan inançla kaleme alındı. Belki, biraz inattan biraz da umutlu olma gerekliliğinden. Belki, eğer bir anayasa değişikliği yapılıyorsa ve değişiklik haklı olarak yalnızca anayasa ile sınırlı olmayan ‘siyasal rejim’ tartışmalarına neden oluyorsa, o inat ve umutta yarar olduğu kanısıyla. Hiç kuşkusuz uzatmadan, konunun ‘özgül’ alanında kalmaya çalışarak, konuyu bilmeyen, bugüne dek merak etmemiş okuyucular da göz önünde bulundurulup olabildiğince sadeleştirerek.

Dolayısıyla bu kitap kapsamlı bir anayasa tarihi ya da hukuku çalışması değil, anayasal/siyasal konulardan yalnızca birinin, tarihsel serüveni ihmal edilmeden güncel tartışmalar bağlamında ele alınıp açıklanması çabasından ibaret. Hemen her önemli esere değinmeye, adlarını anmaya çalışsa da, mebzul miktar yerli ve yabancı kaynağı ‘tüketme’ gibi bir tasası yok. Konuya yabancı olanlar ile iyi kötü fikri olanlara aynı anda seslenme niyetinde. Hiç bilmeyenlerin belki bir iki satır öğrenmesini sağlayabilir; bu alanda çalışanlaraysa, katacağı pek bir şey olmaz. Ezcümle, haddini gözetme ve özellikle halkoylaması sürecinde, kısa bir rehber olma niyetinde. Kitabın sonunda yer alan ‘Ek’lerdeki örnekler ise 1982 Anayasası döneminde ses getiren anayasa önerileri içinden seçildi.

İlk teşekkürüm, ‘şu aralar böyle bir kitap hazırlamak iyi olabilir’ dediğimde, büyük bir içtenlikle teşvik eden Tanıl Bora’ya. Masa başına oturacak cesareti, onun sayesinde buldum. Her zaman ve konuda olduğu gibi, yine büyük destek veren ve sıkışık zamanda kitabın sonundaki Ek’leri hazırlayan sevgili ‘Kürsü’ arkadaşım Dinçer Demirkent sağolsun, var olsun. Baştan sona okuyup eleştiren, düzeltmelere yardım eden kadim dostum İlker Yavuz işimi çok kolaylaştırdı. Emekli ‘Kürsü’ Hocam Cem Eroğul beni bu kez de kırmadı; çok kısa sürede okudu, eleştirdi. Ona her zaman olduğu gibi borcum, teşekkürden fazlası. Yayınevi çalışanlarının, emeği geçenlerin eline sağlık, hepsine şükran borçluyum.

Ve Zeliha’ya…

1.baskı – Mart 2017

İletişim Yayınları
192 sayfa
15,00 TL