Seçime sayılı günler kaldı, son düzlükteyiz. Adayların vaatleri, polemikleri ve tribünlerden yükselen tezahüratlardan yola çıkarak sonuca ilişkin bir tahminde bulunmak zor. Çünkü herkesin kafasında seçimin adilliğine ve güvenliğine ilişkin sorular ve endişeler var. 144 bin seçmenin sandığının taşınmasına ilişkin kararlar da bu endişeleri arttırdı. Bu dumanlı havayı siyasal iktidarın dağıtabilmesi pek mümkün görünmüyor, çünkü sorunun müsebbibi olarak gösteriliyor. Peki, ama bu dumanlı havada nasıl oy kullanacağız ve çıkacak sonucun adil olduğuna inanacağız. Gösterilen iki adres var: Sandık Kurulu ve Sandık Müşahidi. Onlar işini titizlikle, serbestçe ve adil bir şekilde yaparsa endişe etmeye gerek yok deniyor. Bunun için de seçmenin görev tanımına yeni bir madde eklenerek oya sahip çıkmak için müşahit olma çağrıları yapılıyor. İyi güzel ama kim bu Sandık Kurulu ve Müşahidi, görev ve yetkileri neler? Sorunun cevabı için şimdiden onlarca eğitim videosu erişime sunuldu. Bunlardan bir kısmını ilerleyen günlerde sizlerle paylaşacağız. Şimdi sizlere sitemiz yazarı Ümit Altaş’ın hazırladığı bir diziyi sunmak istiyoruz: “100 Soruda Sandık Kurulu ve Müşahidinin Görev ve Yetkileri”. 4 gün sürecek dizide her gün 25 soru ve cevabı erişime sunacağız. YSK tarafından yayımlanan 135 sayılı Genelge’den yola çıkarak hazırlanan metinde, ayrıntılı bir şekilde sandık kurulu ve müşahitlerinin görev ve yetkilerini okurken aynı zamanda şikâyet ve itiraz prosedürlerine de ulaşabilirsiniz. Dizimizin hemen ardından örnek oy pusulaların yer aldığı YSK’nın 740 sayılı kararını da sitemizde erişime sunacağız. Oyların eksiksiz bir şekilde sandığa yansıdığı bir seçim olması dileğiyle, keyifli okumalar.
 
SANDIK KURULLARININ OLUŞUMU
Sandık kurulu kimlerden oluşur?
Sandık kurulu ve seyyar sandık kurulu, bir başkan, altı asıl ve altı yedek üyeden oluşur ve asıl üyeleri ile toplanır
Sandık kurulu başkanı nasıl belirlenir?
İlçe seçim kurulu başkanı, kendisine bildirilen kamu görevlileri arasından ihtiyaç duyulan sandık kurulu başkanı sayısının iki katı kamu görevlisini ad çekme suretiyle tespit eder ve bu kişiler arasından mani hali bulunmayanları sandık kurulu başkanı olarak belirler.
Sandık kurulu başkanı göreve gelmezse ne olur?
Sandık kurulu başkanının göreve gelmemesi halinde, kamu görevlileri arasından belirlenen üye, bu üyenin de bulunmaması durumunda en yaşlı üye kurula başkanlık eder.
Sandık kurulu üyelikleri nasıl oluşur?
İlçe seçim kurulu başkanı son milletvekili genel seçiminde o ilçede en çok oy almış olan beş siyasi parti tarafından kendisine bildirilen birer asıl ve birer yedek üye isimleri arasından sandık kurulu üyelerini tamamlar. Bu yöntemle tespit edilen sandık kurulu üye sayısı beşten az olduğu takdirde, eksik kalan üyelikler, aynı şartları taşıyan diğer siyasi partilerden, aldıkları oyların büyüklük sırasına göre aynı usulle tamamlanır.
Kimler sandık kurullarına seçilemezler?
İdare amirleri, zabıta amir ve memurları, Askeri Ceza Kanunu’nun 3. maddesinde yazılı (sivil memurlar dâhil) askeri şahıslar, TBMM üyeleri ve adaylar sandık kurullarına seçilemezler
SANDIK KURULLARININ GÖREV VE YETKİLERİ
Sandık çevresinde ve sandığın konulduğu binada düzeni sağlamak kimin görevidir?
Sandık çevresinde düzenin sağlanması sandık kurulu başkanına; sandığın konulduğu bina, yapı ve bunların bahçesinde ise bina sorumlusuna aittir. Bina sorumlusunun bulunmadığı yerlerde ise bu yetki, en küçük numaralı sandık kurulu başkanı tarafından görevlendirilen üye tarafından kullanılır
Sandığın konulacağı yer kimin tarafından tayin edilir?
Sandık kurulu tarafından tayin edilir. Ceza infaz kurumlarında, cezaevi idaresinin de görüşü alınarak ilçe seçim kurulu başkanının gözetiminde sandığın konulacağı yer belirlenir.
Seçmen listesinde olmayan görevlilerin oy kullanmasında usul nedir?
Görev yaptığı sandığın seçmen listesinde kayıtlı olmayıp da, başka bir sandık seçmen listesinde kayıtlı olan sandık kurulu başkan ve üyeleri, bina sorumluları, görevli olan kolluk güçleri ve ilçe seçim kurulu tarafından sandık kurulu üyelerini görev yerlerine ulaştırmak için görevlendirilen kişiler ilçe seçim kurulundan aldıkları belgelere istinaden oy kullanabilir, oy kullandıkları seçmen listesinin sonuna kimlik bilgileri yazılır, imzalarını alınır ve sandık kurulu üyeleri tarafından ilçe seçim kuruluna teslim edilir.
Oy pusulaları sayılıp, döküm ve sonuçlar tutanağa geçirildikten sonra sandık kurulu üyelerinin görevi nedir?
Hesaba katılan ve geçerli sayılan oy pusulaları, sandık kurulunca düzenlenen tutanaklar, sayım ve dökümde kullanılıp alt tarafı kurulca imza edilen sayım cetvelleri, hesaba katılmayan, geçerli sayılmayan veya itiraza uğrayan oy pusulaları ve hesaba katılmayan zarflar, tutanak defteri, kurulca mühürlü ve imzalı ayrı ayrı paketler halinde kurulun mührü ile mühürlendikten sonra, başkan ve üyeler tarafından imzalanıp bir torbaya konularak, kurulun bağlı olduğu ilçe seçim kuruluna, sandık kurulu başkanı ve siyasi partili üyeler arasından ad çekme ile seçilecek en az iki üye tarafından götürüp teslim etmek.
Kurulun diğer üyeleri ile müşahitler de teslimata katılabilirler mi?
Kurulun diğer üyeleri ile müşahitler de isterlerse ve taşıtta yer varsa veya taşıt kendileri tarafından sağlanmak suretiyle katılabilirler.
Oy verme işleri hakkında ileri sürülecek şikayet ve itirazlar da usul nedir?
Şikâyet ve itirazlar sandık kuruluna yapılır. Kurul itirazı inceler, karara bağlar ve kararları tutanak defterine geçirerek altını imzalar ve ilçe seçim kuruluna gönderir.
SANDIK KURULU BAŞKANI
Sandık kurulu başkanının öncelikle yapacağı işler nelerdir?
İl ve ilçe merkezi dışında kalan köy, mahalle ve beldelerde oy verme gününden önceki Cuma günü ilçe seçim kurulu başkanından, il ve ilçe merkezlerinde ise, oy verme günü saat 05.00’te bina sorumlusu veya bina sorumlusu bulunmayan yerlerde ilçe seçim kurulu başkanından veya görevli geçici ilçe seçim kurulu başkanından oy verme araçlarını kontrol ederek tutanakla teslim almak ve zamanında sandık yerinde bulundurmak zorundadır
Sandık kurulu başkanı tarafından tutanakla teslim alınacak oy verme araçları nelerdir?

  • Görevli olduğu sandık içinde ağzı mühürlü kese içine konulmuş numaralı sandık kurulu mührü ve iki adet “TERCİH” veya “EVET” yazılı mühür
  • Oy verme yerine asılacak “Açıklama Levhası”
  • Oy verme yerine asılacak “Uyarı Levhası”
  • Filigranlı kağıttan üretilmiş ve YSK tarafından üstü numaralanıp mühürlenen birleşik oy pusulası paketi
  • Filigranlı kağıttan üretilmiş ve ön yüzünün sol üst köşesinde Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu amblemi bulunan ve ilçe seçim kurulu başkanlığı mührünü taşıyan (SARI) renkli oy zarflarına ait paket
  • Oy sandıklarının önüne yapıştırılacak sandık numarasını gösterir etiket
  • Istampa, ıstampa mürekkebi, mühür mumu ve sicim ile sayfaları ilçe seçim kurulu başkanlığınca mühürlenmiş tutanak defteri, sayım cetvelleri ve tutanak kâğıtları, tükenmez kalem
  • Her sayfası ilçe seçim kurulu başkanı tarafından mühürlü ve sonu onaylı olan iki nüsha sandık seçmen listesi
  • Sahiplerine verilememiş olan seçmen bilgi kâğıtları
  • Sandık Kurullarının Görev ve Yetkilerini Gösterir 135 sayılı Genelge
  • Görevli kişilerin oy kullanma haklarının bulunduğuna dair belgeler
  • Oy verme kabini ve oy sandığı

BİNA SORUMLUSU
Bina sorumlusunun binada hazır bulunmasını sağlamak kimin görevidir?
Sandık kurulu başkanı, ilçe seçim kurulu başkanı tarafından daha önce kendisine adı bildirilen bina sorumlusu ile haberleşerek sandığın götürüleceği gün ve oy verme günü binada hazır bulunmasını ister
Bina sorumlularının görev ve yetkileri nelerdir?

  • Oy sandıkları ile oy verme kabinlerini imza karşılığı teslim almak ve bunların yerlerine yerleştirilmesinde sandık kuruluna yardım etmek
  • Masa, sıra, sandalye gibi araç ve gereçleri temin etmek
  • Oy vermenin başlama saatinde görev yerine gelmeyen sandık kurulu başkanını ilgili ilçe seçim kuruluna bildirmek
  • Oy verme süresince binadan ayrılmamak ve oy vermenin düzen içinde geçmesi için sandık kurulu başkanının isteklerini yerine getirmek
  • Sandık kurullarının görevlerini tamamlayıp binayı terk ettikten sonra sandık çevresini kontrol etmek, varsa unutulan oy zarfı, oy pusulası gibi seçim kâğıtlarını paketleyip ilgili ilçe seçim kuruluna teslim etmek
  • Binada hizmetlerin işler durumda bulundurulması için gerekli önlemleri almak
  • Sandık sonuç tutanağının onaylı bir suretinin bir hafta süre ile ilân yerinde asılı kalmasını sağlamak
  • Sayım ve döküm işlemlerini izleyerek biter bitmez ulaşım için ilçe seçim kuruluna haber vermek
  • Sandık çevresi binada yasaklara uyulmaması veya suç işlenmesi halinde kolluk güçlerini çağırmak

Bina sorumlusu yardımcısının görevleri?

  • Oy verme günü saat 05.00’te teslim edilen malzeme torbalarının ilçe seçim kurulu başkanlıklarınca temin edilen araçlarla sandık alanlarına getirerek, görev yerlerindeki sandık kurulu başkanlarına tutanak karşılığı teslim etmek ve bina sorumlusunun verdiği diğer görevleri yapmak.

SANDIK KURULU ÜYELERİNİN GÖREVE GELMEMESİ
Sandık kurulu üyelerinin andiçme zorunluluğu var mı?
Evet. Sandık kurul başkan ve üyeleri görece başlamadan birer birer “Hiçbir tesir altında kalmaksızın, hiç kimseden korkmadan, seçim sonuçlarının tam ve doğru olarak belirmesi için, görevimi kanuna göre, dosdoğru yapacağıma, namusum, vicdanım ve bütün mukaddesatım üzerine and içerim.” şeklinde and içmek zorundadır.
Sandık kurulu üyelerinden bir kısmının göreve gelmemesi durumunda ne yapılır?
Gelmeyen üyenin yerine yedek üyelerden biri getirilir. Şayet, bu dahi mümkün olmaz ve kurul üyeleri sayısı (başkan hariç) üçten aşağı düşerse bu konu tutanağa geçirilir ve eksiklikler, o seçim bölgesinde seçme yeterliliğine sahip, okur-yazar olanlar arasından başkanın seçeceği kimselerle tamamlanır. Sandık kurulu başkanı ve üç üyenin hazır bulunması halinde eksik üyeliklerin tamamlanması yoluna gidilmez.
Sandık kurulu başkanı göreve gelmezse veya bırakıp giderse ne olur?
Bu durumda yerine kamu görevlileri arasından belirlenen üye, bu üyenin de bulunmaması durumunda en yaşlı üye kurula başkanlık eder. Birden fazla üyenin doğum tarihlerinin de aynı olması durumunda ad çekilir.
Sandığın konulacağı yer kim tarafından kararlaştırılır?
İlçe seçim kurulunun denetiminde sandık kurulunca kararlaştırılır.
SANDIĞIN KONULACAĞI VE KAPALI OY VERME YERLERİ
Sandığın konulacağı yerin belirlenmesinde nelere dikkat edilir?
Sandığın konulacağı yerlerin belirlenmesinde, seçmenin oyunu kolaylıkla, serbestçe ve gizli şekilde verebilmesi göz önünde bulundurulur. Engelli seçmenlerin kayıtlı olduğu sandık seçmen listelerine ait sandıklar, bunların rahatlıkla ve kolaylıkla oy kullanmalarını sağlamak amacıyla İlçe seçim kurulunca belirlenen binaların uygun yerlerine konulur
Görüntü kaydedici ve haberleşme sağlayıcı cihazlar oy verme yerinde kullanılabilir mi?
Hayır. Cep telefonu, fotoğraf veya film makinesi gibi görüntü kaydedici veya haberleşme sağlayıcı cihazlarla oy verme yerine girilmesi yasaktır. Bu yasağa ilişkin levhalar sandık çevresinde herkesin görebileceği yerlere asılır. Bu tip cihazlar oy verme esnasında sandık kurulu üyelerine bırakılır.
Kapalı oy verme yerinde nelere dikkat edilmelidir?
Kapalı oy verme yerleri; yeterli aydınlatması ve masası olan, oy serbestliğini ve gizliliğini sağlayacak nitelikte olacaktır. Kapalı oy verme yerleri; içerisi dışarıdan görülemeyecek ve oy veren kişinin birleşik oy pusulasını inceleyip tercihini kullandıktan sonra zarfın içine koyabileceği şekil ve nitelikte olmalıdır.
Kapalı oy verme yerine asılabilecek levha nedir?
298 sayılı Kanun’un oy verme serbestliğine ve gizliliğine ilişkin hükümlerini içeren levha ve seçim çevresinin aday listesini asılabilir.
Sandık seçmen listesi nasıl olmalı ve nereye asılmalı?
Sandık seçmen listesinin her yaprağı ilçe seçim kurulu başkanı tarafından mühürlü ve sonu onaylı olmalı ve seçmenlerin kolayca görüp inceleyebilecekleri uygun bir yere asılmalıdır.
 
Yarın: Sandık Çevresi Kuralları ve Kolluk Güçleri, İlçe Seçim Kurulu Başkanı Görevleri, Seçmen Listesinde Olmayanların Oy Kullanımı