Bekir Bozdağ'a Atfen: 1924 Anayasası Üzerinde Meclis Görüşmeleri

 

Tarihi bir dönemecin eşiğindeyiz. Kimilerine göre “köprüden önceki son çıkış”, kimilerine göre ise yeni ve güçlü bir dönemin başlangıcı. Tüm bu tartışmaların merkezinde “Başkanlık Sistemi” başlığı adı altında adlandırılan ve geçtiğimiz hafta TBMM’de kabul edilen Anayasa değişiklikleri var. Meclisteki görüşmeleri izleyenleriniz hatırlayacaktır, özellikle yetkinin tek merkezde toplanmasına ilişkin madde eleştirilerine cevaben, teklif sahibi iktidar partisinin atıf yaptığı dönem 1924 oldu. Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, “Yaptığımız Atatürk Anayasalarına dönmektir” deyip 1921 ve 1924 anayasalarına referans verdi. Bu Anayasaların hazırlandığı dönemin siyasal koşullarının analiz edildiği ve 1921 Anayasası’nın merkeze alındığı yazıları takip ettiğimizi ve yayımlayacağımızı söyleyerek şimdilik merkeze 1924 Anayasası’nı alalım. 1924 Anayasası’nın TBMM’de görüşmeleri esnasında neler yaşandı? Bekir Bozdağ’ın yaptığı benzetme şekilsel bile olsa gerçeği yansıtıyor mu? 1924 Anayasası’nı hazırlayan 2. TBMM’de hangi konular tartışıldı? Gücün tek elde toplanmasına ilişkin itirazlar oldu mu? Hem bu soruların cevabı hem de geçmişten günümüz tartışmalarına katkı oluşturması için, 1956-1958 yılları arasında Ankara SBF’de misafir profesör olarak ders veren Prof. Dr. Edward C. Smith’in yazdığı Mümtaz Soysal’ın Türkçe’ye çevirdiği 1953 tarihli Ankara SBF dergisinde (Smith, Edward C., “Debates on the Turkish Constitution of 1924”, çev. Mümtaz Soysal, 13/3 (1958), s. 82-105.) yayımlanan makaleyi Hukuk Politik okurlarının ilgisine sunuyoruz.

PDF olarak yayımladığımız makalenin ilk 23 sayfası (82-105) Edward C. Smith’in kaleme aldığı İngilizce orijinal metin olup, Mümtaz Soysal’ın Türkçe çevirisi 105. sayfadan sonra başlamaktadır.